Język polski, polszczyzna – język z grupy zachodniosłowiańskiej (do której należą również czeski, kaszubski, słowacki i języki łużyckie), stanowiącej część rodziny indoeuropejskiej. Jest językiem urzędowym w Polsce oraz należy do oficjalnych języków Unii Europejskiej. Ocenia się, że jest mową ojczystą ok. 44 mln ludzi na świecie (w literaturze naukowej można spotkać szacunki od 39 do 48 mln). Językiem tym posługują się przede wszystkim mieszkańcy Polski oraz przedstawiciele tak zwanej Polonii, czyli ludności polskiej zamieszkałej za granicą.

Z punktu widzenia typologii jest językiem fleksyjnym, z rozbudowaną fleksją w zakresie morfologii. Akcent w języku polskim pada zwykle na drugą sylabę od końca, a w zdaniu przeważa szyk SVO (podmiot orzeczenie dopełnienie). Język polski ma obecnie największą społeczność użytkowników wśród przedstawicieli słowiańszczyzny zachodniej i jest drugim językiem słowiańskim pod względem liczby użytkowników. Dziś cechuje się słabo zaznaczonym i zanikającym zróżnicowaniem gwarowym, które ustępuje miejsca dominującej roli języka standardowego. Jego regulacją zajmuje się Rada Języka Polskiego, pełniąca funkcję doradczą. Do zapisu języka polskiego służy alfabet łaciński, wzbogacony o dodatkowe znaki diakrytyczne.

Wywodzi się z języka praindoeuropejskiego za pośrednictwem prasłowiańskiego. Spośród głównych języków słowiańskich wykazuje najbliższe pokrewieństwo ze słowackim i czeskim, ale dzieli również wiele cech z językiem ukraińskim ze względu na długotrwałe kontakty obu języków. Na język polski duży wpływ wywarły także języki germańskie, zwłaszcza niemiecki i jidysz oraz italskie, takie jak łacina i francuski, które rzutowały na polską leksykę i gramatykę. Historycznie polszczyzna była istotną lingua franca w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, o znaczeniu akademickim i dyplomatycznym. Współcześnie dominuje na terenie Polski, kraju stosunkowo jednolitego pod względem językowym, używany jest w krajach ościennych z polską ludnością autochtoniczną stanowiącą mniejszość narodową oraz przez Polonię na całym świecie.

Klasyfikacja

Język polski należy do gałęzi zachodniej w ramach języków słowiańskich, zaliczanych do indoeuropejskiej rodziny językowej. Jest blisko spokrewniony z językami słowackim i czeskim, z którymi tworzy zachodniosłowiańskie kontinuum dialektalne. Wspomniane byty językowe stanowią języki typu Ausbau, tj. ich rozgraniczenie opiera się nie tyle na względach lingwistycznych, ile na czynnikach socjopolitycznych i kulturalnych. Jako że etnolekty te dysponują odrębnymi standardami językowymi i wypracowanymi tradycjami piśmienniczymi oraz pełnią funkcję języków urzędowych w niepodległych państwach, przyznaje się im miano niezależnych, autonomicznych języków. Fakt istnienia kontinuum dialektalnego uniemożliwia jednak wyznaczenie ścisłych granic międzyjęzykowych na gruncie lingwistyki. Rozróżnienie między dialektami polskimi a dialektami czesko-słowackimi opiera się na granicach narodowych, odpowiadających zasięgowi standaryzacji językowej.

Współczesny język polski wyróżnia się wysokim stopniem homogeniczności, przede wszystkim ze względu na wpływ masowej edukacji i komunikacji oraz masowych migracji ludności. Szeroka ekspansja języka standardowego (ogólnopolskiego), upowszechnionego na obszarze całej Polski, doprowadziła do znacznego zatarcia istniejących różnic dialektalnych, które zachowały się w pewnej mierze na obszarach wiejskich. Ponadto na gruncie językoznawstwa polskiego są zadomowione tendencje normatywistyczne, nastawione na niwelację różnic językowych. Etnolekt kaszubski, używany na polskim obszarze językowym, jest zaliczany do dialektów języka polskiego lub uważany za odrębny język, w zależności od przyjętych koncepcji klasyfikacyjnych. Z perspektywy językoznawczej wykazuje odrębność od języka polskiego, jednak uwarunkowania socjolingwistyczne sprawiają, że bywa postrzegany jako dialekt polszczyzny – ta bowiem, jako język wypracowany społecznie, dominuje w rozmaitych domenach komunikacyjnych.

Alfabet

Alfabet polski jest oparty na piśmie łacińskim i składa się obecnie z 35 liter: Aa, Ąą, Bb, Cc, Ćć, Dd, Ee, Ęę, Ff, Gg, Hh, Ii, Jj, Kk, Ll, Łł, Mm, Nn, Ńń, Oo, Óó, Pp, Qq, Rr, Ss, Śś, Tt, Uu, Vv, Ww, Xx, Yy, Zz, Źź, Żż, przy czym litery Qq, Vv i Xx występują tylko w słowach obcego pochodzenia.